U periodima pandemija i izolacije stvarali su veliki umovi. Mnoga otkrića bez kojih danas ne možemo da zamislimo svet nastala su upravo u karantinima, i to u takozvanim „godinama čuda“.

Naučnici kažu da ne veruju u čuda, ali veruju u genijalne sposobnosti pojedinaca i nesvakidašnju ljudsku kreativnost. Ipak annus mirabilis, „godine čuda“, zabilježene su i u istoriji i u nauci.

„Prvo nam je podario Isak Njutn. Nije svijetu podario jedno, dva, već tri vanvremenska otkrića koja su promjenila sve što mislimo o ovom svijetu i za sva vremena promijenila sam svijet u kome živimo. Isto to je 1905. ponovio Albert Ajnštajn“, podsjeća dr Aleksandar Bogojević, direktor Instituta za fiziku. 

Ta 'zlatna' 1666. je godina u kojoj je Londonom vladala kuga. Isak Njutn je imao 23 godine, tek je diplomirao i iz Kembridža se od epidemije sklonio u rodnu kuću udaljenu 100 kilometara od grada. I tu je proveo dvije godine tokom kojih je došao do značajnih otkrića o kojima svjedoče i njegove lične bilješke.

„Završio je svoja ispitivanja koja su dovela do razumjevanja analize – dijela matematike koja opisuje kako se stvari mjenjaju u prostoru i u vremenu – osnova sve moderne nauke“, dodaje Bogojević. 

I temelji za drugo veliko otkriće, univerzalni zakon gravitacije i mehanike, postavljeni su baš u toj godini, kada se rodila početna ideja. Podstaknut jabukom u svom dvorištu, razmišljao je o tome koja sila čini da plod padne na zemlju.

„Jabuka u dvorištu je stvarno postojala. Rasad te jabuke je presađen i nalazi se i dan-danas ispred Kembridža. Njutn, to znamo iz njegovih bilješki, jeste o kretanju tijela, o padu, razmišljao i na primeru jabuke, između ostalog, ali mu nikada nije pala na glavu. Mada lijepo zvuči“, naglašava dr Aleksandar Bogojević.

Treća stvar koju je Njutn otkrio tokom izolacije je priroda svjetlosti i boja, kojom je postavio osnove optike.

„Pravio je niz veoma čudnih eksperimenata. Između ostalog, iglom je ubadao svoje oko. Srećom, nije ostao slep. Ništa nije saznao, ali ga je interesovala priroda vida, priroda svjetlosti. On je veliku tajnu svjetlosti otkrio kada je puštao sunčevu svjetlost kroz prizmu. Ona bi se razložila u dugine boje i on je nastavio dalje eksperimente. On je video da je bijela boja zapravo mješavina, a ne primarna boja“, navodi naš sagovornik. 

Da nije bilo ovih otkrića današnji svijet ne bi bio ovakav kakav poznajemo, ne bi postojali mnogi uređaji. Međutim, izolacija nije osnovni uzrok zbog koga je došlo do značajnih riješenja.

„Poslušajmo samog Njutna. On nam je rekao šta je ono zbog čega je on došao do otkrića do kojih je došao. Prvo, da je, ako je vidio dalje od drugih, to samo zato što je stajao na ramenima velikana. I to je osnovni kredo nauke. Drugi razlog njegovog uspjeha je, bar po samom Njutnu, to što je bio uporan. Teško je biti intelektualni maratonac. To je ono što je Njutn bio“, smatra dr Bogojević. 

Upornost i nasljeđe pomogli su i Njutnovim sljedbenicima da dođu do novih saznanja takođe, u nesvakidašnjim uslovima.

„Sam Ajnštajn je svoju opštu teoriju relativnosti, tu čudnu teoriju koja opisuje gravitaciju kao krivljenje prostora i vremena. Prvo riješenje Ajnštajnovih jednačina je dao Karl Švarcšild u veoma čudnim uslovima. U toku najgorih borbi u Prvom svijetskom ratu, u rovovima na jugoistočnom frontu“, napominje direktor Instituta za fiziku. 

Sto godina kasnije zbog tog riješenja drugačije posmatramo crne rupe u svemiru, i danas zahvaljujući Ajnštajnovoj teoriji i gravitacionim teleskopima vidimo različite aspekte realnosti, a sva ta otkrića nastala su zahvaljujući velikim umovima koji su stvarali i tokom izolacije.