U galeriji Muzeja Hercegovine sinoć je otvorena dokumentarna izložba „Nevesinjska olimpijada“, kojom je ozvaničen početak promotivne kampanje za nominaciju ove tradicionalne kulturno-sportske manifestacije, kao narodne prakse, na UNESKO-vu listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa čovječanstva.

Izložba je na dvadesetak panoa predstavila istorijat olimpijade – kroz sačuvanu arhivsku građu, novinske tekstove i fotografije, posjetioci su mogli da vide i pehare i medalje koje su dodjeljivane u pojedinim disciplinama, a među izloženim eksponatima posebno vrijedan je prvi plakat za konjičke trke iz 1891. godine, koji se čuva u crkvenoj arhivi u Nevesinju.

Prikazan je i dokumentarni film o „Nevesinjskoj olimpijadi“, koji je snimljen upravo za potrebe nominacije na UNESKO-vu listu.

Izložbu je pripremila etnolog Božana Đuzelović, uz pomoć Dragomira Grahovca, novinara i direktora Radio Nevesinja, Turističke organizacije Opštine Nevesinje, Opštine Nevesinje i Muzeja Hercegovine u Trebinju, a pod pokroviteljstvom Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, Grada Trebinja i Opštine Nevesinje.

Otvarajući izložbu, pomoćnik za kulturu u Ministarstvu prosvjete i kulture RS Tanja Đaković podsjetila je da su na UNESKO-voj listi nematerijalne kulturne baštine već mjesto našle dvije tradicije iz Republike Srpske – „zmijanjski vez“ i „branje trave ive“.

„Nevesinjska olimpijada bi, prema tome, bila treći element uvršten na UNESKO-vu listu. Ne znam da li smo dovoljno svjesni koliko je to značajno za jednu malu Republiku Srpsku, jer i mnogo veće zemlje nemaju toliko kulturnih dobara uvrštenih na UNESKO-vu listu“, istakla je Đaković.

Načelnik Opštine Nevesinje Milenko Avdalović kazao je da „Nevesinjska olimpijada“, skoro koliko i ustanička borba za slobodu, obilježava istoriju ove hercegovačke opštine u posljednjih skoro vijek i po.

On je dodao da je ona jedno mjesto u našoj zemlji, možda i na Balkanu, gdje na istim borilištima nastupaju i nadmeću „ljudi težaci, orači i kosci“ i sportisti profesionalci, među njima i učesnici pravih Olimpijskih igara.

Predsjednik Skupštine grada Trebinja Dragoslav Banjak kazao je da Grad Trebinje podržava projekte Muzeja Hercegovine koji nisu vezani samo za naš grad, tim prije što je u ovom slučaju riječ o „Nevesinjskoj olimpijadi“, koja je „na najbolji mogući način sačuvala sjećanje na igre i nadmetanja naših predaka iz druge polovine 19. vijeka i koja ima dužu tradiciju od savremenih Olimpijskih igara“.

Novinar Dragana Grahovac, koji je autor i monografije o „Nevesinjskoj olimpijadi“, podsjetio je da su prve konjičke trke u Nevesinju, koje su i danas centralni događaj ove manifestacije, održane za vrijeme austrougarske uprave, još davne 1886. godine, iako postoji usmeno predanje da je tradicija trka konja na Bratačkom lugu postojala i u tursko vrijeme.

Nakon pauze za vrijeme Prvog svjetskog rata, istakao je Grahovac, manifestacija je ponovo oživljena – ovaj put pod okriljem tadašnjeg Ministarstva poljoprivrede Kraljevine Jugoslavije i sa nagradnim fondom današnje vrijednosti 60.000 maraka, što je bio i zlatni period razvoja konjičkog sporta u Nevesinju.

Vremenom je prerasla u manifestaciju na kojoj se, uz tradicionalne trke konja, organizovala i takmičenja u drugim narodnim „disciplinama“, kao što su  bacanje kamena sa ramena, penjanje na stub namazan lojem, trka u džaku, trka sa jajetom na kašici, potezanje konopca i klipa, skok u vis, skok u dalj i skakanje na mješinu.