Od guslarske pjesme, preko istorijskih udžbenika do Kaporove Zelene čoje Montenegra u svijest mi se neizbrisivo urezala „Nevesinjska puška“ i slavna Bitka kod Vučijeg dola. Minule subote obilježena je 140.godišnjica ove bitke vrijedne Tolstojevog pera.

Vučiji do je jedna živopisna, zelena hercegovačka zaravan prošarana kršom i kamenom. Ovo mjesto na granici Crne Gore i Republike Srpske 1876.godine natopljeno je krvlju hercegovačkih i crnogorskih bataljona sa jedne i osmanskih sa druge strane. U bitki Turci su imali 4000 poginulih i ranjenih, a zaplijenjeno je 3000 pušaka i 21 zastava, Cnogorci i Hercegovci zajedno su imali samo 70 poginulih i 118 ranjenih. Ovo je bila najznačajnija bitka za vrijeme Bosanskohercegovačkog ustanka koji je doveo do Berlinskog kongresa i nezavisnosti Crne Gore i Srbije.

Zanimljivo je da je u ovom ustanku (ne u ovoj bitki) učestvovao i budući kralj Srbije i kraljevine SHS-a Petar Karađorđević pod pseudonimom Petar Mrkonjić. Unuk Karađorđa je 1883.godine oženio crnogorsku princezu Zorku – kćerku knjaza Nikole I Petrovića Njegoša, vođu Crnogoraca u pomenutom ustanku takođe nazivanom Crnogorsko – turski rat.

Ovaj podatak, kao i sama bitka samo su neke od bezbroj koji vječno povezuju sve Srbe ma gdje oni živjeli i kako god se oni danas nazivali. Zajednička prolivena krv na Vučjem dolu veže nas kao braću po stradanju za slobodu. Iz te krvi izrastao je i hram Svetog sveštenomučenika Atinogena na ovom mjestu. Crkva, koja sama po sebi, predstavlja zajednicu ljudi na zemlji, po riječima akademika Matije Bećkovića je „nebeski pasoš za naše putovanje uvis“. Da li ćemo na to putovanje krenuti zajedno kao naši preci 1876. ili u zavadi u kojoj smo danas?

Na današnji dan 1830.godine upokojio se Sveti Petar Cetinjski. Tačno 21.godinu posle njega na isti ovaj dan umro je njegov sinovac Petar II Petrović Njegoš. Pjesnik i vladika, umjetnik i zakonodavac pred smrt je tražio da ga sahrane pored strica na Lovćenu kako bi sa njim gledao na sve srpske zemlje. Šta sačinitelj stihova „Prahu oca Srbije“ danas vidi? Bezbroj graničnih prelaza zavađenje braće koje neprijatelj porazi i posvađa. U stidu od njegovog pogleda mi moramo često da se okupljamo kao što smo se okupili u subotu na Vučjem dolu, možda tako i utješimo „tragičnog junaka kosovske misli“ tvorca Gorskog vijenca, Luče mikrokozme i Šćepana Malog. „Bez smrti nema vaskrsenja!“, zapisa cetinjski pustinjak. Mi umrijesmo, vrijeme je i da vaskrsnemo.

Duško Pejić