„Svi mi kažu Vojvodina fina, ljepši Dabar, s Koma do Divina“! Ovo je jedna od pjesama koja se pjevala 1946.godine,neposredno po doseljavanju Hercegovaca u Gajdobru, u onoj velikoj kolonizaciji „vozovima bez voznog reda“,čiju 70-u godinu obilježavamo.

A prije ove, imali smo još jednu veliku, plansku kolonizaciju 20-ih godina 20-og vijeka,nakon Velikog rata,kada su srpski ratni dobrovoljci iz Hercegovine i ostalih srpskih krajeva stizali sa porodicama na zasluženu dobrovoljačku zemlju u Banat i Bačku.
Hercegovci u dvije velike kolonizacije i uloga dobrovoljaca-bila je tema tribine u Novom Sadu,održane 22-og marta u svečanoj sali Matice srpske.

Pozdravljajući zemljake sa, kako reče, „dva zavičaja“ (tamo nisam,a ovdje me nema) u ime organizatora i domaćina,predsjednik Udruženja Srba iz Hercegovine u Srbiji, potomaka i prijatelja Đorđo Radojičić je podsjetio na vjekovne seobe iz zemlje Hercegove, zbog čega je i nastala krilatica „Hercegovina cijeli svijet naseli,a sebe ne raseli“.

On je dodao da su Hercegovci, kao vrijedni i snalažljivi ljudi i preduzimljivi domaćini, pustili duboke korjene u panonskoj ravnici i da sada ovdje živi već četvrta generacija Hercegovaca. Radojičić je posebno zahvalio najstarijoj kulturnoj instituciji kod Srba-Matici srpskoj,koja je širom otvorila vrata za ovaj program, kao i Gradskom sekretarijatu za kulturu, koji finansijski pomaže Udruženju u realizaciji ovog i drugih programa.

Na tribini je govorio dr Vidoje Golubović, predsjednik Udruženja potomaka i poštovalaca srpskih ratnih dobrovoljaca 1912-1018“ iz Beograda .On je predstavio Monografiju „Hercegovci-srpski ratni dobrovoljci 1912-1918“, koja obuhvata skoro 5.000 dobrovoljaca iz 12 srezova Hercegovine,koji su uzeli učešće u ratovinma Srbije i Crne Gore za oslobođenje i ujedinjenje,kao i časopis „Dobrovoljački glasnik“ i druga izdanja ovog Udruženja.

O naseljavanju Vojvodine nakon Velikog rata besjedio je dr Milan Micić, istoričar i književnik,koji godinama istražuje srpski dobrovoljački pokret i kolonizaciju Vojvodine,ne samo iz Hercegovinem,nego i ostalih krajeva.

. Mr Pavle Orbović,istoričar, sa dosta nepoznatih detalja osvrnuo se na kolonizaciju neposredno nakon Drugog svjetskog rata.

Program je na umjetnički način upotpunio poznati srpski pjesnik Đorđo Sladoje,kao i narodni guslar Vojin Radojičić povrđujući i ovoga puta da je„cjelokupna istina o nama-sabila se u srpskim guslama“,dok je program osmislila i vodila sekretar Udruženja Jovanka Ivanišević.

Zbogom sela i potoci-zbogom moji Hercegovci!.
Zbogom krši i planine-zbogom brda i doline!
Zbogom ostaj,mili raju- ja sad idem drugom kraju!

Milivoje Beštić