Dvije knjige o strahotama stradanja srpskog naroda u 20. vijeku, koje je priredio prosvjetni inspektor za srpski jezik iz Foče Rade Lalović, a čiji je izdavač fočanski Centar za kulturu i informisanje, odnedavno su dostupne i posjetiocima Memorijalnog centra „Jad Vašem“ u Jerusalimu.

Biblioteci najvećeg svjetskog centra za njegovanje sjećanja i za pročučavanje zločina iz Drugog svjetskog rata, Lalović je, prilikom posjete delegacije Srpske Jerusalimu, poklonio antologiju pjesama “Pred sjenima srpskih mučenika” i zbornik radova “Srpska poezija stradanja i patnje”.

Delegacije profesora istorije i srpskog jezika iz Srpske i Srbije u više navrata su boravile u Jerusalimu, a polovinom ovog mjeseca delegacija iz Srpske, u kojoj su bili i profesori iz Foče Rade Lalović i Duško Krsmanović, drugi put je samostalno posjetila Izrael.

Lalović ističe da im je veoma značajno iskustvo Jevreja u njegovanju kulture sjećanja, te da su imali priliku da čuju predavanja od preživjelih logoraša i od eminentnih stručnjaka za holokaust, među kojima je bio i direktor Instituta „Simon Vizental“ Efrem Zurof.

„Taj susret sa Zurofom je bio veoma značajan- on odlično poznaje našu situaciju, Balkan, čitavu Evropu i stradanje svih naroda, tako da je njegovo izlaganje pomno praćeno“, kaže Lalović.

Delegacija Srpske, koju je predvodila ministar prosvjete Natalija Trivić, poklonila je domaćinima nekoliko knjiga iz srpske istorije, među njima i knjige objavljene u Foči.

Lalović navodi da u antologiji “Pred sjenima srpskih mučenika” srpski pjesnici svjedoče poetskim slikama o stradanju srpskog naroda prije svega u NDH, ali i u SRbiji i Crnoj Gori, poput Šumarica,  Novosadske racije, pogroma u Pivi i na Čakoru.

„Ta svjedočenja su sada prisutna u biblioteci Instituta „Jad Vašem“. Takođe, tamo je prisutna i druga naša knjiga- zbornik radova koji tumači tu poeziju stradanja i nudi modele proučavanja te poezije u fuknciji njegovanja kulture sjećanja na stradanje Srba, što se sve uklapa u osnovnu priču koju izvanredno osmišljavaju i metodološki postavljaju Jevreji u okviru ovog najvećeg instituta o stradanju“,  priča Lalović.

On  ističe da se u Memorijalnom centru „Jad Vašem“ nalazi više od tri i po miliona fotografija i više od pet i po miliona imena žrtava stradalih od nacističke Njemačke.

Razlika u proučavanju stradanja  jevrejskog naroda i ostalih naroda je u tome, napominje Lalović, što Jevreji kreću od pojedinačnih sudbina da bi se stekla opšta slika.

„Jednostavno se sjećaju svojih najbližih predaka- djeda, oca, stričeva, tetki, majki, njihovih života, imenom i prezimenom, sjećaju se i gradova u kojima su živjeli, njihovih prijatelja, slažući tako kockice mozaika velikog stradanja od šest miliona žrtava. Mi ovdje radimo obrnuto, pretpostavi se određena cifra, pa je onda dokazujemo i dođemo u situaciju da je neko osporava ili ne osporava“.

Lalović smatra da bi i srpski istoričari, slično Jevrejima, trebalo da idu od pojedinačnog ka opštem.

„Ne umanjujući nikakav broj niti se igrajući brojevima, nego jednostavno stvarajući tvrdu, realnu sliku, kao što je slika u Starom Brodu. Tamo je u muzeju napisano blizu šest i po hiljada imena i s tim nema pogađanja“, naglasio je Lalović.

On je napomenuo da je saradnja Ministarstva prosvjete Republike Srpske i Republičkog pedagoškog zavoda sa Memorijalnim centrom „Jad Vašem“, koja je počela 2012. godine, rezultirala uvođenjem u nastavni program u školama u Srpskoj posebnih sadržaja posvećenih stradanju srpskog naroda u Drugom svjetskom ratu, a po uzoru na njegovanje kulture sjećanja Jevreja na Holokaust.