Kada se od Gacka krene kroz Bileću, ka Trebinju i Herceg Novom, odjednom ispred očiju “pukne” nepregledna vodena površina – Bilećko jezero. Ono se nalazi na rijeci Trebišnjici. Prolaznici imaju utisak da ono nema kraj, a kako i ne bi kada je površina jezera oko 33 kilometra kvadratnih. Ipak, ono po čemu se razlikuje od mnogih drugih jezera jeste način na koje je nastalo i velika tajna koju krije.

Bilećko jezero (FOTO: Bajo Rogan)

Naime, ovo vještačko jezero je nastalo izgradnjom brane Grančarevo na rijeci Trebišnjici blizu grada 1968. godine. Brana je visoka 123 metra, a široka u vrhu 439 metara. Na dnu jezera nalaze se napuštena sela, koja su evakuisana prilikom gradnje hidrocentrale Trebinje I.

Podizanjem vode potopljene su kuće i imanja iz sela Panik, Orah, Čepelica, Zadublje i Miruše.

Zajedno sa selima, voda je potopila i spomenike prošlosti: groblja, puteve i crkve. Među njima je i manastir Kosijerevo, kao i mnogi kulturno-istorijski spomenici.

Na dnu ovog jezera krije se zapravo čitavo jedno naselje koje u sebi čuva duh prošlosti, i koje bi moglo da ispriča gomilu nevjerovatnih priča.

Zbog izgradnje brane Grančarevo na Trebišnjici i stvaranja akumulacionog Bilećkog jezera, manastir Kosijerevo premješten je na novu lokaciju u selo Petrovići u Banjanima. U svom posjedu ovo svetilište imalo je oko 3.000 hektara zemlje, svoje mlinove, a u sklopu porte nalazila se i bolnica.

Poslije 1946. godine bivša komunistička vlast oduzela mu je gotovo cjelokupnu imovinu, a poslije premještanja manastiru je ostala samo porta i pola hektara neplodne zemlje.

Što se Bilećkog jezera tiče, ono kao i čitav sliv Trebišnjice, obiluje izuzetnim lokalitetima za ronjenje. To jezero je izuzetno popularno kod sportskih ronilaca koji u njegovim dubinama mogu da vide čitavo jedno mjesto – kuće, puteve, crkve, groblja, ali i fantastični kraški podvodni reljef.

Nostalgičari će reći da Bilećko jezero ne može biti zamjena za rijeku Trebišnjicu.

“Jezero je napravljeno u kršu, bistro kao rakija, a kamen koji bacite u jezero vidi i na dubini od 10 metara. Toplije je nego more, pa na njegovim obalama uživaju Bilećani, ali i turisti i putnici namjernici, koji se odmaraju na putu ka moru. Bilo je očigledno kako voda raste. Stari su pričali da je na obodima jezera bilo i nevjernih Toma, koji do zadnjeg časa nisu htjeli da napuste svoja imanja. Mislili su da se jezero nikada neće napuniti do kraja, pošto je u kršu, koji je propustljivo tlo i ispod koga su brojne jame i vrtače”, posvjedočio je bilećki pripovjedač Šćepan Aleksić za Blic.

Jezero je impozantne površine od 33 kilometra kvadratna zavisno od vodostaja, dužine skoro 20 kilometara i dubine preko stotinu metara na pojedinim mjestima, okruženo je sivilom hercegovačkog kamena i bezvodnog terena.

Počinje na samom izlazu iz Bileće, ispod nekada čuvene bilećke kasarne i ulazi u trebinjsku opštinu, a jedan dio se uliva i u teritoriju Crne Gore.