Zbog čega je kafa bila zabranjivana nekoliko puta kroz istoriju?

Prva zabrana konzumiranja kafe desila se 1511. godine, kada je vođa Meke Khair Beg, naredio da se zatvore sva javna mjesta na kojima se kafa prodavala zbog toga što navodno navodi na grijeh, čime su navodno bili prekršeni muslimanski zakoni o konzumiranju napitaka.

Međutim, pravi razlog ležao je u saznanju Kahir Bega da se netrpeljivost prema njegovoj vladi širi iz mjesta gdje je kafa bila prisutna i često konzumirana.

Mnogi islamski imami i učenjaci vjerovali su da kofein u pićima poput kafe i čaja ima efekte koji mijenja um.

Osmanski sultan Murat IV, koji je vladao tokom XV i XVI vijeka, smatrao je ispijanje kafe nemoralnim. Vjerovao je da kafa podstiče propadanje društva i razdor u Istanbulu. Kafa je za njega bila toliko ozbiljan problem da je njeno ispijanje kažnjivao smrću.

Prema pojedinim istorijskim izvještajima, Murat IV je navodno prerušen išao ulicama glavnog grada i obezglavljivao prestupnike. Čak i da ovaj izvještaj nije tačan, svakako govori o tome koliko je problem bio veliki. I on nije bio jedini vladar koji je branio ispijanje kafe, ali je smatran najbrutalnijim i najuspješnijim u svojim naporima da zabrani crni napitak.

Krajem XVI vijeka, kada je kafa napustila Bliski istok i prvi put došla u Evropu, na proizvod se gledalo sa sumnjom zbog njegove halucinogene moći. Višak kofeina je izazivao nervozu, drhtavicu i aritmije – posebno tada kada nije bilo moguće filtrirati ili balansirati sastojke u smješi.

Takođe, činjenica da je kafa dolazila od muslimana, navela je italijanske katoličke sveštenike da piće proglase “satanskim” i da narede njegovu hitnu zabranu.

Ipak, čak i u jeku ove ideje, crkveni poglavari su zamolili papu Klimenta VIII da proba piće, i na opšte iznenađenje, dopalo mu se. Papa je rekao da je “satanino piće” previše ukusno i da bi bilo štetno zabraniti ga i dozvolio je njegovo konzumiranje. Ali postojao je uslov – vjernici su imali dužnost da kafu krste i tako je preobraze u nešto hrišćansko.

Izlasku novog proizvoda su se u početku potivili i trgovci vinom i pivom. Popularizacija kafe predstavljala je prijetnju za njih i nije im se dopala ideja da se ljudi okupe kako bi popili nešto bezalkoholno. Kafa je bila dobra za energiju, činila je ljude budnijima, fokusiranijima i spremniijima za rad – sve ono što pivo i vino nisu mogli da pruže.

Krajem 1600-ih, londonske kafeterije bile su omiljeno okupljalište političara i pisaca.

“Za razliku od taverne, pivnice ili gostionice”, piše istoričar Brajan Kauen za Smithsonian Magazin, kafeterija je “bila nova institucija”. Iako su mjesta na kojima se ispijala kafa bila uobičajena u arapskom svijetu već stotinama godina, kafa je bila nova u Britaniji. Prve kafeterije otvorene su 1650-ih. Do 1663. godine, piše Metju Grin za The Telegraph, postojale su 82 kafeterije u centru Londona. Ali sa ovim popularnošću došlo je i do reakcije: u urnebesnom pamfletu objavljenom 1674, grupa žena je istupila protiv “novog, odvratnog, paganskog pića zvanog kafa”.

Teško je reći da li su pisci Ženske peticije protiv kafe zapravo bile žene, piše istoričar Stiv Pinkus. Vjerovatnije je, piše on, da su satire napisane da bi kafeterije postale nepopularne jer su ih pripadnici vlasti doživljavali kao mjesta političkih nemira. Na primjer, Čarls II je godinu dana kasnije čak pokušao da zabrani kafeterije.

U Ženskoj peticiji navodi se da je ispijanje kafe toliko intelektualna i ženstvena zabava da je učinila njihove muževe impotentnima i “neplodnim kao one pustinje odakle se kaže da je donijeta ta nesrećna bobica.” (Iako su zemlje iz kojih je dolazila kafa bile uglavnom plodne).

U peticiji je takođe pisalo da kafa čini muškarce previše pričljivim: “oni piju mutnu vodu i mrmljaju beznačajne stvari”, pišu anonimni autori.

I pruski kralj Fridrih Veliki bio je jedan od vladara koji je branio kafu svojim građanima.

Krajem 1700-ih, kralj je uspostavio državni monopol na uvoz kafe i odredio da, iako je aristokratija mogla da uživa u proizvodu, običan narod to ne može zbog slučajne štete koju bi konzumacija mogla da izazove.

Jednom prilikom Fridrih II Pruski je naglasio superiornost piva i vina nad kafom, pozivajući se na patriotizam, rekavši da su mnoge bitke dobijali vojnici hranjeni pivom.

Fridrih je sve do smrti vodio kampanju protiv kafe, kritikujući je i podižući poreze kako bi je sklonio od ruku običnih ljudi. Iz tog razloga je dugi niz godina potrošnja kafe širom Pruske naglo opala.

Od smrtne kazne, kao u Osmanskom carstvu, do kazne za žene ako bi se usudile da da probaju ovo piće u Evropi, kafa je prešla dug put da postane miljenica ljudi širom svijeta.